Ben van Cranenburgh werd in Haarlem geboren. Na zijn medische studie werkte hij 7 jaren als wetenschappelijk onderzoeker aan het Nederlands Centraal Instituut voor Hersenonderzoek te Amsterdam. In 1973 promoveerde hij op een neurofysiologisch onderwerp (‘Neuronal Firing Patterns’). Daarna legde hij zich toe op de ontwikkeling van onderwijs bij diverse hogescholen en verrichte hij klinisch onderzoek naar neuropsychologische functiestoornissen bij CVA-patiënten (Revalidatie Centrum Amsterdam, tegenwoordig Reade).

In 1987 richtte Ben samen met Marc Kobus (†) het Instituut voor toegepaste neurowetenschappen op (stichting ITON, Haarlem). Hij is steeds op zoek naar toepassingsmogelijkheden van inzichten in de neurowetenschappen. Bij die zoektocht stuitte hij herhaaldelijk op opmerkelijke inzichten, zoals het pionierswerk van Aleksander Luria over hersenen en herstel na hersenletsel, de nog altijd actuele theorieën over pijn van Ronald Melzack en Patrick Wall, de evolutie van denken over hemisfeerspecialisatie (Roger Sperry en Michel Gazzaniga), de opvattingen van George Prigatano, Peter Halligan en Barbara Wilson over neuropsychologie en gedrag, de ontdekking van spiegelneuronen door Giacomo Rizzolatti c.s., de opmerkelijke bevindingen van Frans de Waal over cognitie bij dieren, en nog veel meer.

Ben houdt zich intensief bezig met het overbruggen van de (te grote) kloof tussen neurowetenschappen en de praktijk op het gebied van neurorevalidatie, chronische pijn, sport en muziek. Deze materie maakt hij toegankelijk via lezingen, cursussen en lessen voor diverse doelgroepen. Zijn inzichten zijn vastgelegd in diverse publicaties.

Enkele kernonderwerpen waar Ben van Cranenburgh zich mee bezighoudt zijn:

• De plasticiteit en mogelijkheden van herstel na hersenbeschadiging (hersentrauma, beroerte). Dit punt kreeg voor de jaren 80 hoegenaamd geen aandacht. Toch waren er mensen die wonderbaarlijk herstelden en vlak na de Tweede Wereldoorlog waren er al houtsnijdende theorieën over herstel. Vandaag de dag zijn we veel positiever en gaan ervan uit dat een zekere mate van herstel mogelijk is. Via specifieke maatregelen en oefeningen kan dat worden gestimuleerd.
• Pijn en het brein. Pijn kan bestaan zonder enige weefselschade of aandoening. Bij chronische pijn is dat vaak het geval. Net als ieder zintuigsysteem kan ons neurale pijnsysteem ‘op scherp’ worden gezet. Neem lage rugpijn als voorbeeld. De ligkuur is afgeschaft en men is terughoudend geworden met rugoperaties (die in de jaren 80 op grote schaal werden verricht). Tegenwoordig adviseren we hardlopen; binnen één generatie een revolutie in denken en aanpak!
• Muziek en brein. Beeldvormende technieken in de jaren 90 maakten zichtbaar dat muziek een ingrijpende invloed op ons brein kan hebben. Dat geldt voor luisteren naar muziek en nog veel sterker voor actief muziek maken. Deze inzichten hebben vergaande consequenties voor de plaats van muziek in onze samenleving: onderwijs, cultuur en zorg. Hopelijk pakken politici en beleidsmakers dit ook op.
• Oorlog en brein. Blootstelling aan oorlog of andere rampspoed veroorzaakt logische, voor iedereen te begrijpen veranderingen in neurale systemen. Ons lichamelijk functioneren, maar ook ons denken, sociale gedrag en emoties raken ontregeld. Dit geeft een andere blik op PTSS (posttraumatisch stresssyndroom)

Deze voorbeelden laten overduidelijk zien dat de neurowetenschappen een nieuw licht kunnen werpen op bestaande inzichten en dat opvattingen in korte tijd 180 graden kunnen kantelen.
Het is van Cranenburgh's stellige overtuiging dat dit ook geldt voor veel andere gebieden: psychiatrie, onderwijs, sport, cultuur en zelfs politiek.

Ben van Cranenburgh: "Synchroon met mijn passie voor de neurowetenschappen heb ik een passie voor muziek, voor de bergen en voor sport:

• Ik speel klarinet, piano en altviool. Als kind al was ik gefascineerd door de klank van de klarinet. Na 6 jaren pianoles gehad te hebben kreeg ik op mijn 18e jaar eindelijk klarinetles. Ik ging snel vooruit en speelde al gauw in diverse ensembles en orkesten (o.a. het Haarlems Jeugd Orkest en het Nesko (Nederlands Studenten Kamerorkest)). Ik richtte mij ook op bijzondere klarinetten zoals de basklarinet, contrabasklarinet en bassethoorn. Met het Nesko speelde ik het soloconcert voor bassethoorn van Allesandro Rolla (1754 – 1841). Ik heb ook veel geleerd in het Asko, ensemble voor hedendaagse muziek. Wij werkten aan interessante projecten: Webern, Varese, Xenakis, Messiaen, Berio. Behalve het trainen van instrumentale vaardigheden, waren wij voortdurend bezig met het begrijpen en doorgronden van muziek. Later ben ik ook altviool gaan spelen. Het was voor mij een verrijking om muziek ook eens als strijker te ervaren. De relatie tussen muziek en brein fascineert mij.
• De bergen hebben een bijzondere plaats in mijn leven: als kind ging ik al met mijn ouders mee naar berghutten en wij beklommen bergtoppen. Ik heb 15 jaren in Zwitserland gewoond en maak ook nu nog regelmatig bergtochten in de Alpen. Veel van mijn boeken heb ik in afzondering geschreven, in een berghut omringd door imponerend uitzicht. Het maken van bergtochten louterde mijn geest, hetgeen mijn schrijfwerk aanzienlijk heeft geholpen. Ik nam driemaal deel aan een expeditie/trekking in de Himalaya (Karakoram in Noord-Pakistan en Mera-peak in Nepal). Dat heeft op mij een onvergetelijke indruk gemaakt.
• Tennis en schaatsen werden mij met de paplepel ingegoten. Ik reed 7x de Elfstedentocht, 3x de “echte” en 4x de “alternatieve” (Finland, Kuopio, Oostenrijk Weissensee). Vijftien jaar lang deed ik op de Kennemer-ijsbaan in Haarlem mee aan langebaanwedstrijden en aan de marathoncompetitie. En natuurlijk zit ik veel op de fiets.

Door mijn intensieve ervaring met deze activiteiten voel ik mij niet alleen maar “kamergeleerde” maar merk dat ik ook verbindingen kan leggen en allerlei praktische toepassingen van de neurowetenschappen kan aangeven."

Contact

Ben van Cranenburgh is beschikbaar voor lezingen en cursussen. U kunt contact opnemen via het contactformulier of mail direct naar benvancra@outlook.com.